اكبر هاشمي رفسنجاني ، رئيس وقت مجلس شوراي اسلامي كه در سال‌هاي جنگ با حكم امام (ره) فرماندهي جنگ را به عهده داشت، از جمله كساني است كه با انتشار بخش‌هايي از خاطراتش از دوران جنگ، اقدام به گشودن برخي زواياي ناگفته اين جنگ 8 ساله كرده است.

برخي فرماندهان نظامي از جمله محسن رضايي، سرلشگر فيروزآبادي و دريابان شمخاني كه در دوران دفاع مقدس نقش موثري را در هدايت و برنامه‌هاي طراحي شده به عهده داشتند نيز گفته‌ها و ناگفته‌هايي را از اين دوران بيان داشته‌اند و حتي اقدام به نامه‌نگاري در اين خصوص كرده‌اند. اما در شرايطي كه هرازگاهي فرمانده يا مسوولي اعلام مي‌كند هنوز ناگفته‌هايي از جنگ بر كتاب اين دفاع مقدس نانوشته باقي مانده و بايد حق آن ادا شود، ديگر فرماندهان جنگ در پاسخ به آنان تاكيد دارند كه اگر هم ناگفته‌اي وجود دارد در حوزه خودي‌ها و در عالي‌ترين سطوح كشور است اما اندازه آن به ميزاني نيست كه چيز زيادي از آن باقي مانده باشد.

محسن رضايي به عنوان فرمانده كل سپاه پاسداران در دوران دفاع مقدس بارها در مصاحبه‌هايي اعلام كرده كه ناگفته‌هايي از جنگ هنوز به صورت نانوشته باقي مانده است كه بايد جعبه سياه آن روزي گشوده شود، اما همين فرمانده اخيرا اعلام كرده اسناد به تنهايي نمي‌توانند سوالات را جواب دهند و اين تحليل است كه با كمك اسناد سوالات و ابهامات جنگ را مي‌تواند پاسخ دهد.

رضايي دوشنبه گذشته نامه خود را به مرحوم حاج سيداحمد خميني كه به تاريخ 29‌/‌2‌/‌1366 و پس از استعفا از فرماندهي كل سپاه نوشته شده، در پايگاه اطلاع‌رساني‌اش منتشر كرد تا شايد ناگفته‌اي از جنگ بازگو شود. او در اين نامه بصراحت نوشته بود كه «اكنون علي‌رغم مقاومت‌هاي زياد در مقابل مشكلات و نارسايي‌هاي ميدان نبرد (كه عمدتا ناشي از افراد و عوامل داخلي جامعه و مسوولان كشور بوده‌اند)، مجبور به استعفا از مسووليت سپاه پاسداران انقلاب اسلامي شده‌ام.»

محسن رضايي 23 سال پس از نگارش اين نامه، در گفتگو با خبرنگار پايگاه اطلاع‌رساني خود مي‌گويد: «من در نامه خود به حضرت امام (ره) كه متن كامل آن بزودي و براي نخستين بار در كتاب «پايان جنگ» ـ كه در حال تدوين نهايي آن هستم و بزودي منتشر مي‌شود ـ آورده خواهد شد، هشدار داده بودم كه اگر فكري براي برطرف كردن اين مشكلات نشود و كل كشور در حمايت از جبهه‌ها و جنگ بسيج نشود، عراق با درك اين ضعف‌ها و محدوديت‌هاي ما، بزودي به حملات جديد و گسترده‌اي در تمامي جبهه‌ها دست خواهد زد كه در نتيجه آن، ما ضربات سختي مي‌خوريم و تاكيد كرده بودم اگر در اين جهت كاري نشود، آسيب‌هاي جدي به كشور وارد خواهد آمد كه متاسفانه اين پيش‌بيني‌ها درست از آب درآمد و حملات ارتش بعث به مواضع ما صورت گرفت.»

سرلشكر فيروزآبادي نيز با هشدار نسبت به نفوذ برخي ديدگاه‌هاي انحرافي و تحليل‌هاي غلط از جنگ تحميلي گفت: ناظران و كنترل‌كنندگان بايد هميشه مراقب باشند كه به روح اصلي دفاع مقدس و فرماندهان و رزمندگان آسيب نرسد.

فيروزآبادي در همايش بزرگ موزه انقلاب و دفاع مقدس گفته بود ما نبايد به كليت جنگ بپردازيم و از اجزاي آن غفلت كنيم.

وي با تشريح مراحل مختلف جنگ 8 ساله تحميلي، به مقطع اعلام آتش‌بس بين ايران و عراق اشاره کرد و گفت: شيريني پيروزي ملت ايران بايد با پذيرش قطعنامه حس مي‌شد، اما کساني که مي‌خواستند از جنگ براي رسيدن به قدرت بهره‌برداري کنند، نگذاشتند.

سرلشکر فيروزآبادي از دوران رياست جمهوري بني‌صدر به عنوان بلا ياد کرد و افزود: در 165 روز فرماندهي رياست جمهوري بني‌صدر مردم ايران دچار عذاب بودند.

رئيس ستاد کل نيروهاي مسلح با انتقاد از برخي سخنان انحرافي در مورد چگونگي پايان جنگ و ايجاد شبهه در اذهان ملت ايران، تاکيد کرد: امام خميني براي پذيرش توقف جنگ عاقلانه‌ترين تصميم را گرفتند و نتيجه مطالعات کارشناسان آن روز را پذيرفتند و پايان جنگ را اعلام کردند، اما بحث نوشيدن جام زهر به خاطر بسته شدن اين دانشگاه بود.

سردار حسين علايي از فرماندهان سپاه پاسداران در طول جنگ تحميلي با بيان ناگفته‌هايش از جنگ عقيده دارد كه نتيجه پذيرش قطعنامه، سقوط صدام بود كه البته امام (ره)‌ مي‌خواستند اين نتيجه در جنگي كه عراق عليه ايران آغاز كرد حاصل شود، اما نشد و در واقع ايشان با تدبير و با خاتمه دادن به جنگ اين نتيجه را به دست آوردند.

محمد كرمي‌راد، فرمانده لشكر 11 اميرالمومنين در دوران دفاع مقدس كه هم‌اكنون نمايندگي مردم كرمانشاه در مجلس شوراي اسلامي را برعهده دارد نيز در گفتگو با «جام‌جم» درخصوص ناگفته‌هاي جنگ و اين كه آيا هنوز مسائلي باقي مانده كه بايد ادا شود تاكيد كرد كه ناگفته‌هاي زيادي از جنگ باقي است كه هنوز بازگو و نوشته نشده است كه چنانچه ناگفته‌هاي فرماندهان جنگ كه تاريخ شفاهي دوران دفاع مقدس هستند تهيه و به رشته تحرير درآيد خيلي از مسائل از زواياي مختلف انعكاس پيدا خواهد كرد.

وي با اشاره به اين كه اواخر جنگ بايد راهبردهاي نظامي پيش گرفته مي‌شد، خاطرنشان كرد كه جنگ در اواخر به صورت سياسي هدايت شد و دولت نتوانست تمام امكانات خود را به كار گيرد.

اين فرمانده جنگ با اشاره به نقش برخي فرماندهان جنگ كه رفتارشان رنگ و بوي سياسي گرفته بود، گفت: البته برخي حرف‌ها را نمي‌شود بيان كرد، چون كساني در دولت وقت، اعلام مي‌كردند كه شعار جنگ جنگ تا پيروزي بايد محو شود در حالي كه رزمندگان ما به اين شعار عقيده داشتند و حتي امام (ره)‌ شعار جنگ جنگ تا رفع فتنه در جهان را مطرح مي‌كردند.

به هر حال وقتي شعار دولتمردان ما اين بود و تصميم گرفتند كه به سپاه و بسيج كمك نكنند، جنگ با خون دل رزمندگان اداره شد و به همين دليل ديديم كه وقتي امام قطعنامه را قبول كردند و جام زهر را نوشيدند، به جاي اشك خون گريه كردند.

عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي گفت: به هر حال سياسيون، جنگ را به نحوي پايان دادند و ما مي‌بينيم در نامه‌هايي كه به هم مي‌دهند، اقدام به افشاگري عليه يكديگر مي‌كنند.

حسين سبحاني‌نيا، عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس و نماينده مردم نيشابور نيز با اشاره به اين كه البته در بحث دفاع مقدس و دوران آن مسائل مختلفي بيان شده و به تشريح ابعاد جنگ پرداخته شده، تاكيد كرد آنچه گفته شده تمام مسائل دفاع مقدس و جنگ نيست و حتما ناگفته‌هايي وجود دارد كه در زمان خودش بايد از ناحيه دست‌اندركاران اين دوران و كساني كه به صورت غيرمستقيم و مستقيم در اين مساله دخالت داشتند، مطرح شود.

وي در گفتگو با «جام‌جم» خاطرنشان كرد كه معتقد است بسياري از مسائل كه جزو ناگفته‌هاي دفاع مقدس است و شامل شرايط جبهه‌هاي ايران در مقابل جبهه كفر، مسائل مربوط به تدارك جنگ و نيازهاي عمومي و افرادي كه نقش مهمي براي پايان جنگ داشتند، بايد به مرور بازگو شود.

سبحاني‌نيا با اشاره به اين كه البته برخي مسائل امكان دارد محرمانه باشد، تاكيد كرد كه پس از پايان زمان لازم به هر حال اسناد بايد علني شود.

غلامرضا كرمي، نماينده كرمان و ديگر عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي كه در دوران دفاع مقدس، جانشيني فرمانده لشكر 41 ثارالله در جبهه‌هاي جنوب را به عهده داشته نيز تاكيد دارد كه هر كار بزرگي، مسائل و ناگفته‌هايي را به همراه دارد كه زمان بازگويي آن به تشخيص كساني برمي‌گردد كه مسووليت اصلي جنگ را به عهده داشتند.

وي تاكيد كرد كه هنوز از سوي مسوولان جنگ، نكات و ناگفته‌هايي از تصميمات، موفقيت‌ها يا شكست‌ها وجود دارد؛ اما بايد ديد چه زماني مطرح شود.

وي با اشاره به اين كه در ميان توده‌هاي رزمندگان نيز ناگفته‌هايي وجود دارد، تاكيد كرد، كساني كه تاريخ جنگ را مي‌نويسند بايد در مورد اين ناگفته‌ها، دقت و تحقيق بيشتري كنند.

كاظم جلالي، مخبر كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس نيز درخصوص ناگفته‌هاي باقيمانده از جنگ هم عقيده دارد كه هنوز ناگفته‌هاي زيادي از جنگ وجود دارد كه بخش‌هايي از‌ آن مربوط به مسائل معنوي و بخش‌هايي مربوط به مسائل سياسي جنگ است.

نماينده شاهرود تاكيد كرد؛ به نظر مي‌رسد كه درخصوص نكات مربوط به آغاز و پايان جنگ، نكات بسياري وجود دارد كه به مرور زمان بايد مطرح شود؛ اما كساني كه ادعا مي‌كنند ناگفته‌هايي وجود دارد، بايد آن را بتدريج بيان كنند و نبايد از آن به عنوان ابزار سياسي استفاده كنند.

‌ فاطمه اميري
گروه سياسي ‌